FRANDSE W AAL BonoAbtoe ivset 194d8o ğumlHuo llanpdsailkıo lporgi,m atoeltoogl,o1 g9.7 5'te AmhemH ayvanBaath çesid'ünndyea neınnb üyüşke mpanze kolonüizseir ianlyetı ıl bliıprkr objaeş labtupt rıo;pj eek ç okb ilim­ semla kalveeC himpanzPeoel it(iŞcse mpanSziey asaedtlbiıi) r kitaspolnau çla1n9d8ı'1.d eW isconUsliuns Parli mAarta ştırma Merkezid'anvient kianbiue ld erAeBkD 'ytea şınbduır;a dmaa y­ munlaruıznl aşmdaacvır anıüşzlearridıne en eysveegl ö zlemsel araştırymüarlüatr1t 9ü8.t9 a riPhelaic emakAimnogn gP rimates (PrimatlardaAraabdulklıiu tcaublLıuoyskAl n)ag elTeism eksi tap ödülüanlüd 1ı9.8 0'1oerrtianl aYreırnkdUeals u sParli mAarta ştır­ ma Merkezi'ndeki şveemS paanDn izeeglHoea ry vanBaath çe­ si'ndbeoknio bolçaarllıaş mbaayşal aAdrıa.ş tırmalannda primat­ lardyae mepka ylaştıompıl,u mislailş vkeis loerruç nö zmyeö n­ temleryiannsiıın ri an satno plumuanhdlaav kea dalektöikne nle­ rig ibkio nuloadraak ladneaW na al1,9 9'1d ebne rçia lışmalarını AtlantaE'mdoarkÜyin iversitpessiik'obnlöiolnjü im ünvdeYe e r­ keAsr aştırma Merkezi'nde syüarzdaürrTıüünyr okrç.e ­Ayrıca, dekdii ğekri taibçıi mizdMeakyim un'dua ( 2008)y inAes lBıi ­ çen'çienv irivseMi eytlies 'otkeuny abilirsiniz. MetiYsa yınları ipeSko ka5k,3 443B3e yoğllsut,a nbul Tel2:1 22 45469F6a k2s1:2 2 454519 e-positnaf:o @metiskitap.com www .metiskitap.com YayınSeevrit iNfoi:1k 0a7 26 BonobvoeA teist PrimaAtrlaasrı nidnas aAnrıa mak FrandesW aal lngilBiazscıem ı: TheB onobaon dt hAet heist W.W .N ortaonnd C ompan2y0,1 3 © FrandseW aal2,0 13 TürkYçaey ıHma kl©a rMıetiYsa yınl2a0r1ı3, KayTıe lviefL isaHnask lAajraın asrıa cılığıyla TessLlietre rAagreyn ciyly ea pıllains asnösz leşmesi temeliynadyeı mlanmıştır. ilBka sıEmy:l 2ü0l1 3 ikinBcais ıHma:z ir2a0n14 YayımHaa zırlaÖyzagneÇ: e lik KapaFko toğrMaafrıi:aB nr ickner KapaTka sarıEmmıi:nB eo ra Dizvgei� asöknıc eHsaiz ırMleıtiksY: a yıncLıtldı.k BasvkeıC ilYta:y laMcaıtkb aacLıtldı.k FatSiahn aSyiit Neos.i1 2/197-203 Topkalpsıt,a nTbeul2l:1 25 678003 MatbaSae rtiNfoi:1k 1a9 31 ISBN-13: 978-975-342-106-5 FRANDSE W AAL Bonobo Ateist ve PRİMAATRLAASRI NDA İNSAANRIA MAK ÇevreinA:s Bliıç en �metis Ens evdpirğiCimamat th 'eer ine İçindekiler 1 DünyeZveiv kler 9 2 İyilAiçğıiknl aması 32 3 SoyağacıBnodnaokbio lar 61 4 TanÖrlıd müü Y,o ksKao maymaıG irdi? 88 5 İyMia ymuMne seli 116 6 OnE miFra zla 150 7 Tanrı Boşluğu 188 8 AşağıYduakna Arhıl ak 220 Teşekkür 237 Kaynakça 239 Dizin 251 1 Dünyevi Zevkler İnsdane diTğaninn' nınb igra mfııs adece? YokTsanrıa mıi nsanıng afı? FRIEDRICHN IETZSCHEI DENB OSHC'TdAü nyaygae ldiHmi,e ronymus Boasdcıhn'aıul nd ığı Hollanşdeah rin2dS eırf. o raddao ğmuoş lmakb enBio scuhz manı yapmaazm am eydaıtdhaekyik elgiönrie gböüryeü düğümdgeenr,­ çeküsitmüg ed ünaysınsıi,m geciliTğanrıi'nnıni ,a zaleant kisi altın­ dai nsanleıvğrıenn dyeekrii ykluer duğiul işkiyi sedvadiimma. Etrafta neşeyle doçlıapşlfiaagnkü rledrolleuü ,çk anatmleış hur tablo-sDuü nyeZveiv kBlaehrç ecsein-nettmeaksiu miyeattef en yapılmı(şbtkızsr.. 8 0)Or.t adatkaib lpoü,r itueznm anlagreılni ştir­ diğaih laksıvzegl üınka yho rumlaruıynmaa yackaakd amru tlvue r a­ hattİınrs.a nlıcğeınnn etktoevnu lmadöannc ekhia liynai dbae lki hiç kovulmamgıişb siu çlulvueuk t ançtaazna dhea lignöits eriBre.n im gibbii prr imatoilçoigçn ı plakcliınks,e lvleiü ğree tkleinğyea pılan göndermebloelrm ,i ktarkduaşv em eyvev eg ruplhaarl inhdaree ket etmekt ümüytlaen ıdşıeky lervdeid ri nyia d aa hlakbii yro rumg e­ rektirmezB.o scbhi zi dhoağlailm irzelsem etmigşi bidaihrl,a kbçaı­ kışınısyasğta a raftaki panelsea klvaer oraodratp,aan eldzee vküse- 1F.r ieNdriiecthz (s81c8h9se)5. ,. 2.S 'Hertogdeinydbeebo islcişhne eh1ni2 yr.ü zyGıülndeHayo llanda'nın eyablaeştk enBtioysdcihh.a' yuanot ltdauzam anlğardau (41510-5)1U 6trecht'ten sonürlak eennbi üny şüekh riydi. 10 BONOVBEAO T EİST faydaa lmış idnesğarinallh,ai rprıla ehriib,e lerik,um oabrubralza­rı, larsıa,v aşçvıesl aarrhıo cşelzaarlıa nBdoısrcdıhira n.d amlarından veh ırslaprıenhkda anz zetmbeudz ard eis,m kiünç übkia ry rıntısını, Dominibkireran h igbiebö ir tünbmiüdrşo mubzüat süenr vevteirn­i meyrie ddeaddeanma ıç ıkBluaz ra.v afilglüır rüens sakmeınnd isi oldusğöuy lenir. Beaşs sıorn braald ai ntionp lumydearkkioi n usunda tuk­avgaya tuşmadyeav aemd iyoBrouszc.h 'un zamangıinşbdiiam d deoi l duğu antae maah laTka.n rbıisdrıüz n ycaa nlandımriaygbiöizzl üimr üz­ deB?ö ylbeisdriü nyiayo il umru ?S anmakyikı önk teHnıcrii stiyan­ lavreb iyoalroajsiı snadvabakişil güizleerri ynüdreünt üİlnüsyao­r. nıenv rimşdüepneh tem eisçiki ann ıtklaarerşpaıe b ya ğışsıakhliı­k bio lmalsaız ıbmuy, ü zddeenş üpheciiklneeatmr eiy yeö neklii­k tapvleab re lgesbeolşzlaae hrm Deitn.l emaeçyıoekl anilçaiçrno k yaraorllsıad lahar e dkeift leluelraişanmeı Çyaotrılşhamraa.k ikat­ led eğhialk,i knaeyt aipnı lacialğgıAiyhllliaa. kd ıonğ ruydaarna tı­ cıT anrıg'edladni iğniannabeni riiçsieinv rikmaib eutlm emka nevi biurç urduemm ekStoinzr a.m anlaartdeai setnla etreisşnöl zic üsü olaCnh ristHoipthcehre Rnash'iAlplaS ,h arpatroans ıntdaarktiı ş­ maykau lvaekr el"iDmü:n yabnidırün z eynoik sbaud, ü zebneil irle­ mibşi vra rlbıigkrü, yç o ksnae,yd ionğr nue yyiann ollıdşu ğkuinmu belirlHieşyreo yrd?se onr ubmlişure yyo ksgaa,ya rhil akbiiş re dye yodke mektDiors.t"o3y evIsvkaiKn'a nrianm azov"'Tuannyuronık ­ sak omşutmeac aevtümze ökztgeü rühma!y"k ırıtşeıkmr arçloaky an insagnölradrü m. Belskaid ebecneb öydlüeş ünüyoraummamd eunrfb uirdr a vra­ nışbtual unmaesnıgneıl lteeyşkee niy n asniçs toelmaiin n sandan korkaYraışma.n abbiitrlo iprli uçmig ne reökzldie nedtedi amh il, bütüinn sanlığımızıonl dyuağnpueındmueı dnzü dşaü nmeyelim? Atalarıhmeınzdüıizsnn a hoilbim adızkalmaarnıl saorsdynaao lr m­ larıonlımna dıhğaıkniak iantaennva anmr ı Y?a rdıimhat ioylaacnı biryianred eıtmm ehza,k sızklarışkıllaa şınceat mşeizmkliaeyyr­e t diİ?n santloaptruo, p buii rk bii ynı öln cçeı kmaenv cduitn lerden 32.00 7'dAelS harpvteoC nh ristoHpihtecnrhs eN,e wY orkH alKkü tüphane­ si'n(dNeY PdLi)ün z erbiintrea rştmıay aptıblkazwr.w; w .fora.tv DÜNEYVZİE VKLER 11 Bahç'neisna ğa lktö şesinBdoes,co hn uö pücüklekralned ıyramç aalışraanh,ig biebg ii ­ yinmbiişdr o muzdaie rnirkreens meitşmtkiern disRianhii.bo en am,a lmıü lkküa rşılığın­ dak urtuvlauaşet t mekte(dkiarl emmü,r ekkevepr esmgiö rünükşalğüı dsıenb ehbiik ­ metbiu du)r.B ahç1e5 04'Mtaer,t Liunt hbeurt ükri liusyeg ulamalparroıtneeıst tmoe ye başlamaodnay nık la dar örnecsem editlimri.ş çokö ncet,o plumlanraısniıışlnl edikğaifany eo rmuoşl malBıi.y o­ loglbaurk adakrı ssaü relheircçii ddiaylem az. DalLaaim a'Knaıpnl umbağası NewY orkT mies'simt esin"dTeaknir ıAshılzaO kl umru ?"b loğunda ahlakdıinn deönn cgee ldiğviebn iiz idme d ahioll duğumpurzi mat ailesiinncie leyaehrleakk kıönk eni hakpkeıkçn odkaş eyö ğrenile­ bileceyğaiznıin ıştımn.e4k adHaedrro, ğ aykıa nbau lanmbıişyr e r gibgiö rmea lışkanlıoğlısnaddkaa ,h ayvanbliazri dme a hlaken