T.C. MİLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MAKİNE TEKNOLOJİSİ KATILARIN MONTAJI VE TEKNİK RESMİNİ ALMA Ankara, 2018  Bu bireysel öğrenme materyali, mesleki ve teknik eğitim okul / kurumlarında uygulanan çerçeve öğretim programlarında yer alan kazanımların gerçekleştirilmesine yönelik öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıştır.  Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir.  PARA İLE SATILMAZ. İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR ..................................................................................................................... iii GİRİŞ ......................................................................................................................................... 1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ....................................................................................................... 3 1. KATILARIN MONTAJI (ASSEMBLY) ............................................................................... 3 1.1. Kullanıcı Hesabı Açma ve Program Kurulumu .............................................................. 3 1.2. Montaj Sayfasının Açılması ............................................................................................ 3 1.2. Yeni Çalışma Sayfasına Parça Ekleyerek Montaj Oluşturma ......................................... 5 1.3. Şimdi montajın içine parça alınabilir. Montaja parça almak için işlem sırası şöyledir: . 8 1.4 Montaj İlişkisi Ekleme-Eşleme (Joints-Eklem, Mafsal) .................................................. 9 1.4.1. Joint Origins (Montaj İlişki Merkezleri) .................................................................. 9 1.4.2. Standart Montaj İlişkileri (Joints) .......................................................................... 11 1.5. Montajda Yeni Parça Oluşturmak ................................................................................. 21 1.6. Montaja Alt Montaj Eklemek ....................................................................................... 23 1.7. Montaj İlişkilerini Düzenleme (Edit Component) ........................................................ 24 1.8. Montaj Bileşenini Taşımak Döndürmek ve Kopyalamak ............................................. 25 1.9. Montaj Bileşenlerini Doğrusal Çoğaltma (Rectangular Pattern) .................................. 26 1.10. Montaj Bileşenlerini Dairesel Çoğaltma (Circular Component Pattern) .................... 27 1.11. Montaj Bileşenlerini Aynalama (Mirror) .................................................................... 29 1.12. Montaja Akıllı Bağlantı Elemanları Ekleme ............................................................... 30 1.13. Montaj İlişkilerini Göster/Gizle (Show/Hidden Components) ................................... 31 1.14. Montaja Unsur Ekleme (Assembly Features) ............................................................. 32 1.15. Delik Sihirbazı (Hole Wizard) .................................................................................... 33 1.16. Delik Dizisi ................................................................................................................. 34 1.17. Kalınlık Vererek Kesme (Extrude→Cut) .................................................................... 34 1.18. Döndürerek Kesme (Revolved Cut) ............................................................................ 35 1.19. Süpürerek Kesme (Sweep→Cut) ................................................................................ 36 1.20. Montaj Oluştururken Dikkat Edilecek Hususlar ......................................................... 36 UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................................ 38 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ...................................................................................... 48 ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ..................................................................................................... 50 2. MONTAJLARDA HAREKET-ANİMASYON OLUŞTURMA (ANIMATION) .............. 50 2.1. Storyboard (Senaryo Alanı) .......................................................................................... 52 2.1.1. Animation Timeline Alanı ..................................................................................... 53 2.2. Transform (Montaj Elemanlarını Hareketlendirmek) ................................................... 54 2.2.1. Transform Components (Montaj Elemanlarını Taşımak Döndürmek) .................. 54 2.2.2. Restore Home (Montajı İlk Haline Döndürmek) ................................................... 55 2.2.3. Auto Explode All Levels (Otomatik Patlatma/Demontaj İşlemi) .......................... 55 2.2.4. Auto Explode: One Level ( Bir Aşamalık Patlatma/Demontaj İşlemi) ................. 56 2.2.5. Manual Explode (Montaj Elemanlarını Tek Tek Sökmek).................................... 56 2.2.6. Appearence ( Montaj Elemanına Görsel Olarak Malzeme Atamak) ..................... 56 2.2.7. Show/Hide (Sökülen Montaj Elemanının Görünürlüğü) ....................................... 57 2.3. Annotation (Montaj Nesnelerine Not Ekleme) ............................................................. 57 2.4. View (Kamera Açılarının ve Yakınlıklarının Kaydı) .................................................... 58 i 2.5. Publish (Paylaşım Yayımlamak Video Kaydetmek) ..................................................... 58 UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................................ 60 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ...................................................................................... 69 ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ..................................................................................................... 71 3. KATILARIN TEKNİK RESMİNİ ALMA .......................................................................... 71 3.1. Teknik Resim Sayfasının Açılması (Drawing) ............................................................. 71 3.2. Çalışma Sayfasının Ayarlanması .................................................................................. 73 3.3. Teknik Resmin Yerleştirilmesi ..................................................................................... 73 3.3.1. Standart Üç Görünüş.............................................................................................. 75 3.3.2. Kesit Görünüş (Section View) ............................................................................... 77 3.3.3. Yardımcı Görünüş ................................................................................................. 82 3.3.4. Döndürülmüş Kesit Görünüş ................................................................................. 84 3.3.5. Detay Görünüş ....................................................................................................... 84 3.4. Teknik Resmin Detaylandırılması (Annotation) ........................................................... 86 3.4.1. Düzenleme Komutları (Modify) ............................................................................ 88 3.4.2.. Çizime Eksen ve Merkez Doğruları Eklemek (Centerlines) ................................. 88 3.4.3. Ölçülendirme ......................................................................................................... 89 3.4.5. Çizim alanına metin/yazı ekleme ........................................................................... 94 3.4.6. Görünüşlere İşlem Toleransları Koyma (Symbols) ............................................... 96 3.4.6.1. Görünüşlere Referans Sembolü Koyma (Datum Identifier) ............................... 96 UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 105 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 109 MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 111 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 114 ii AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR ALAN Makine Teknolojisi DAL/MESLEK Bilgisayarlı Makine İmalatı MODÜLÜN ADI Katıların Montajı ve Teknik Resmini Alma Bilgisayar ortamında CAD yazılımları ile modellenmiş bir sistemin elemanlarının, montajını yapabilmeyi, MODÜLÜN TANIMI sistemin çalışmasını incelemeyi ve imalat resimlerini CAD programları ile oluşturabilmeyi içeren öğrenim materyalidir. SÜRE 40/16 Katıların montajı ve teknik resmini almak için; iki boyutlu CAD dersinin modüllerini, üç boyutlu katı ÖN KOŞUL modelleme ve üç boyutlu yüzey modelleme modüllerini almış olmak. YETERLİK Bilgisayarda montaj işlemleri yapmak Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında CAD laboratuvarında bilgisayarda çizilen katıların montajını yapabileceksiniz. Amaçlar MODÜLÜN AMACI 1. Bilgisayarda katıların montajını yapabileceksiniz. 2. Bilgisayarda katıların teknik resmini oluşturabileceksiniz. 3. Bilgisayarda makine montaj tasarımını yapabileceksiniz. Ortam: CAD laboratuvarı (bilgisayar laboratuvarı), EĞİTİM ÖĞRETİM Donanım: CAD çizim programı, çizilmiş resimler, CAD ORTAMLARI VE ders kitabı, projeksiyon, tepegöz, örnek modeller, çeşitli DONANIMLARI ölçme ve kontrol aletleri Bireysel öğrenme materyali içinde yer alan ve her ÖLÇME VE öğrenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçları ile DEĞERLENDİRME kendinizi değerlendireceksiniz. iii iv GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrencimiz, Gelişmiş toplumların temelini sanayileşme oluşturmaktadır. Günümüzde teknoloji hızla ilerlemekte ve buna paralel olarak da sanayileşme artmaktadır. Ülkemiz bu teknolojik gelişmelere ayak uydurmaya çalışmakta ve takip etmektedir. Bugün ve gelecekte sanayileşmiş toplumlar içinde ülkemizi ve bireylerini de görebilmek için teknolojik çalışmalara önem verilmeli ve sanayileşmeye yönelik etkin adımlar atılmalıdır. Ülkemizde makine alanındaki sanayileşmeye yönelik gelişmelerin temelini CAD/CAM sistemlerinin oluşturduğu söylenebilir. Bilgisayar destekli tasarımın (CAD) öneminin her geçen gün arttığı ve bu alanda yazılmış programların sürekli olarak yenilendiği günümüzde bu konulara kayıtsız kalmak mümkün değildir. Bilgisayar destekli tasarım sayesinde makine tasarım ve resimlendirme süreleri oldukça kısaltılmaktadır. Hızla ilerleyen ekonomik gelişmeler ve endüstriyel ilişkiler, iş dünyasında uzman personel istihdamını etkin hâle getirmiştir. İşletmeler her seviyede eğitilmiş personele ihtiyaç duymaktadır. Üretim sektöründe de sadece CAD/CAM sistemlerinin olması yeterli değildir. Bu sistemleri verimli kullanacak kalifiye eleman ihtiyacı en az bu sistemler kadar önemlidir. Materyalin amacı, uygun ortam ve araç gereçler sağlandığında CAD programlarını kullanarak bilgisayarda üç boyutlu katı modelleme yapabilmektir. Bu materyalin hazırlanmasında üç boyutlu çizim programı kullanılmıştır. Bu materyalin sonunda CAD programlarını kullanarak üç boyutlu katı modelleme yapma yeteneğine sahip olabileceksiniz. 1 2 ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1 AM AÇ Gerekli ortam sağlandığında CAD programları ile çizilen katı modellerin montajını yapabileceksiniz. AR AŞTIRMA Piyasada en çok kullanılan CAD programları arasında montaj modelleme özelliği olan programları araştırınız. Çeşitli makine ve sistemlerin birleştirilmesindeki işlem sırasını inceleyerek montaj sırası hakkında bilgi toplayınız. 1. KATILARIN MONTAJI (ASSEMBLY) Montaj; bir makinayı, bir sistemi veya bir mekanizmayı oluşturan parçaların belirli bir sıraya ya da düzene göre bir araya getirilmesi işlemidir. Montaj birkaç parçadan oluşabildiği gibi binlerce parçadan da oluşabilir. Bu nedenle montaj sırasında küçük küçük montaj grupları oluşturularak montajlama işlemi kolaylaştırılabilir. Bu şekildeki montajlama işlemine alt montaj adı verilir. Montajlar yüzlerce alt montajlardan oluşabilir. 1.1. Kullanıcı Hesabı Açma ve Program Kurulumu Fusion 360 CAD/CAM programını çalıştırmak için öncelikle bir Autodesk eğitim hesabı açmanız, programın ücretsiz eğitim lisansını edinmeniz ve programı indirerek bilgisayarınıza kurmanız gerekmektedir. Bu işlemler için www.tasarimveteknik.com/fusion360-kurulumu adresindeki çevrimiçi kılavuzdan yararlanabilirsiniz. 1.2. Montaj Sayfasının Açılması Fusion 360 programında montaj işlemi Part (modelleme) ortamında direkt yapılabilmektedir. Programın en önemli özelliklerinden birisi de birden çok kişinin aynı sayfada aynı anda çalışabilmesidir. Montaj ortamında direkt çalışılabildiği gibi bir Part ortamındayken hemen montaja geçilebilmesi de önemli bir özelliği oluşturur. 3 İşlem sırası şöyledir: Önce masaüstündeki program kısayol tuşuna tıklanır. Ekrana gelen program ara yüzünde New (yeni) butonuna tıklanır. Program ekranı açıldığında File→New Design (yeni Fusion 360 dokümanı) işlemini yapın Her yeni çalışmada ilk işlemin Save ile çalışmasına bir ad verilmesi olmasında fayda vardır. Bu nedenle dosyaya bir isim verilerek önce kaydedilmelidir (örneğin çalışmanın adı YENI_CALISMA olsun). Kayıt işleminden sonra unsur ağacında ana çalışma unsuru olarak YENI_CALISMA görülür. Montaj ortamı oluşturmak için üzerinde farenin sağ tuşuna tıklanır ve New Component seçimi yapılır. YENI_CALISMA unsurunun değiştiği görülür. Artık bir montaj ortamı oluşmuştur. “Component1” adında yeni bir unsur en altta görülür. Component1 unsurunun üzerine farenin sol tuşu ile bir tıklama yapılarak yeni adını verilebilir. Bu ad “1.PARCA” olur. Parçanın sağ tarafında görülen dairenin içinin dolu olduğuna dikkat edilir. Şu an onun üzerinde çalışılmaktadır. İster yeni bir parça oluşturulsun ister montajda çalışılsın; nerede çalışıldığının belirli olması için sağ tarafındaki dairenin seçili olmasına dikkat edilmelidir. Aksi durum çalışmanın karışmasına neden olur. Fotoğraf 1. 1: Montaj dosyası oluşturmak Dilenirse yeni bir parça da oluşturulabilir. Bunun için yine YENI_CALISMA montaj unsurunun üzerine sağ tık yapılarak ikinci parça oluşturulur. Şimdi yeni bir montaj çalışmasının içinde her parça (dairenin içinin seçili/dolu olmasına dikkat edilerek) yeni bir sketch açılıp tasarlanabilir. 4