MARX EN lS _ye�bia y uzer1ne SANATV EE DEBiYÜAZTE RiNE MARX ENGELS - ScmVcıetE debiÜyzaetr ine SanaTte oriDsiiz is1i : KARL MARX FRIEDRIECNHG ELS - SANAVTEE DEBIÜYZAETR iNE ÇevirMeurna:Bt e lge B BiRiYKAiYMl NLARl BriinBcais kŞıu:ab t1 971 De Yavyiı ne !kiBnacsik ı Sanavet EdebiÜyzaetr i1 nMea xr E-ngels Dizgis/kBıKa:e nBta sıvmi1e BaskTıa riNhiias:n 1 980 Ci!!DtostMlüaecrl lithanesi KapaDkü zeDnei:zn Aikşeke1r Kcaip aBka sk:ıR seıyOof set BiriYkaiymm ıcKıolliıŞ.kt iA.n kaCraad G.ü necrH an4 5/81,P .K. 538 Sirkeci/iST. Marxi lEen gelssa'nitanv ee debiüysatütn ey azdıkmleatriın ler­ dens eçilyearlpeaıknb u d erleimloekl aakr1 791y ıdlaıD neY aıynvei tcrafınyda:ınyn lıanmıKişbttıaıan.s lAım eirk'adaIknit ernaPtuibo­nal lishers'çdıaknm ı·Bş·itrıi.kY iaymnı lan'inkdian bcais kıyyaıpk aern Morxi le Engmeeltlsie'nirnid naihnas onryaa pılçmeıvşi riblaekr­ine tıvke k araşşırt!dııkç,ü nkIün teornnaaPtlui bslhiers'idnagkiilc ie­zce virilebraizynı a nılşıllkairç erdTiükğriiy e'idlebkka is ksıı rasıdan da an!:ışşıtlıBm.un: lasrö,zo knusmua tiinnid earhsao nrgaüv,e niklui­r rulv cıyka işilyeaprıcleşm çıeviilrelreki ayrşılraışaltkaı,şr imkdiib as. k:cblüay üökl çügdied derii.l · · Bu kitaTbüırnk çe'ye çeyvırlillaMdridaxğari v eE ngles'siann oi edebiüysattüy naelz aıırnıgne nkiaşp asmlbıid re rlerniensgii liZce'de ve bulunmuyoOrydus.aş imdPir,e grPeunb lriss'hdeçaınk mbıöşy lbei r dr:rlevmaerA .n cçıbku,ç evibriiz dheaz ıbru lundiuçğieunln ,ii zdeki kitcıMba:r x- EngelSsa,na tv e EdebiyaÜtz erine'nbiinr icnicliod lia ­ raks unuyoirkuiznc.ci iiln dç eviriysoik ınddteamo amlaacnaktBıur . cii:gtöer ülbeönl ümliekmienc iclitd tee d evame dectierk. BirikYiamy ınları 1. SANATlNK ÖKÜ VE GELiŞMESi MaddiH ayatmÜ retiTma rzHıa yatın ToplumsaPlo,l itviek E ntelektSüüerle çlerdien Bie lirler İnsanlatro,p lumsüarle timlerisnodned ,e recgee rekvleik en­ di iradelerinden baoğlıamns ıbze lirli ilişkilere girerler; bu üretimi lişkilmeardid i· ü retimg üçlerinbienl irli geliş­ me aşarnalaan ntekabüeld erÜ.r etimi lişkilerinin bütünü top­ lumuni ktisaydaip ısımneıy danag etir-irhukukiv e politüiskt ­ yapıb u gerçetke melin üzeryiünkdsee lvier t oplumsbaill inçli-· liğibne lirşleik illbeur gie rçetke meluey arM.a ddih ayattaükrie ­ timt arztıo plumsal, pvoel einttiekl ekthüaeyla ts üreçlergien­i nelo larabke lirlİenras.n larıbni linvcair lıklabreılniır lemteezr,­ sinet,o plumsvaalr lıkları bilbienlçilrelrTeiornp.il umdakmia ddi üretimg üçlergie,l işmelerbienliinr bliir a şamasındvaa,r olan üretimi lişkilielrei bçiart ışmaygai rerlyear ,d a -ki bu aynı şeyihnu kuka çısınddainl eg etirilmesiddaihra-ö nceleirçii nde bulunduklamrüıl kiyeitl işekriilylçea tışmdau rumunag irerler. Bu ilişkiülreert,i mg üçleringienl işişme killeribyuke gnü,ç lerin zincirloelruir l_arBu.n dans onrab irt oplumsadle vrimd önemi başlaİrk.t isadi temelin değişmeüssityylaep ınbbıüünyt üükn ü de azy a da çokh ızlbıi rd önüşümdegne çerB.u dönüşümlerden söze derkedno,ğ ab ilimlerikneisnii nğliylbee lliernebiliekrtri sadi 8 1 KarMla rx üretimk oşullarımnaıdnd i dönüşümüiynlsea,n ıbnu çatışmayı farke ttivğei savaşa giriştiği hukduiknii,e, s tpeotlyiiakt d iak , felsefi �kısiadceao:slıo,j işke-killaerra sındbai ra yrımy apıl­ malıdıBri.r i nsahna kkındafkiik rimoinzu nk endih akkınddaü ­ şündüklerine dayanmadbıöğyıl ebg iirdb öin,ü şümd önemindie kendib ilincignöer ey argılayamatyaımz ;t ersinbeu, b ilinçlilik maddih ayattgaö rüleçne lişkilertdoepnl,u msaülr eticgiüç ler- .l eü retim ilişakrialseırnidv aar olan çatışmadan giderek açıklan­ mal�dıHri.ç bitr oplumsadlü zen,k endii çindbeu lunanb ütün üretigcüiç lesro nunkaa darg elişmedyeonk olmazv;e y eni, daha ilerüir etimi lişkilvearrio,l uşlarmıandıdni koşullaersık it op­ lumund ölyatağınodlag unlaşmadöannc eh içbizra man ortaya çıkmazlaDro.l ayısıiynlsaa,n lhıekp b aşarabiieşceeyğlie krein di­ ne hedeft utarç;ü nkü,s orunda ahay akındabna kacako lursak, yapılaciaşki ns,a decçeö,z ülmeisçii gne rekollia nm addik oşulla­ rınz atenv arolduğyua, d a hiçd eğilsşee killensmüer eci içinde bulunduğbui rz amandao rtayçaı ktiğgıönrıü rüzA.s yaa,n tikçağ, feodavle m odernb urjuvüar etitma rzlarkıanbıa,ç izgilertioypl­e, lumuni ktisakduir uluşuniulne rlemesinbdierktia kıdmö nemler olaragkö sterebilBiurrijzu.v üar etimi lişkileri toüprleutmisma l sürecinsionna ntagonişsetk lid-irbireysbeilra ntagoniaznml a­ mındad eğibli,r eylehraiyna tlarıtnoıpnl umskaolş ullarınddoa­n ğanb ira ntagonizamy;n ız amandab,u rjuvtao plumunudnö lyata­ ğındag elişüerne tigcüiç lebru antagonizmçiönz ümüi çigne rek­ lim addik oşullayraır atırlDaorl.a yısıbyul at oplumsaşle killen­ me,i nsatno plumunutna rihöncaeşsaim asınsıonnb ölümünmüe y­ danag etirir. KarMla xr,« Poliitkitki Eslaetrş itsiiBnieKr a tıık, Sıe!ec­ tedW orks,C i 1l,st .3 5567-. ToplumsaVla roluBşi !inçliBleilğiir ler Bunu1e n kolayi,ş b ölümüa çısındkaanv rayabilTiorpilzu.m , onlarseıdze rneyecebğiir takıimş levl(efroin ksiyonldaorğıu)r ur. Bu işlevlieçri sne çilkeinş ilteorp lumuinç indieş bölümünyüen- 1M ektubbuudnna nö ncebköiül müp iya,üs erativme t icaararesıtn ­ dakiil iilneetrliea ! lyor.Ç ev. - SanatıKnö küV eG eliş1m e9s i ni.: bird alınmıe ydanag etriirleBru onlarbae lirçlıik arlvaerr ir ve bu çıkarlakre ndilerinev erieşn lerçiınk arlanndaaynn dır; kendilergiönree vv erenlerdbeanğ ımsız kalvıer -ladre vlektu ­ rulmuşo lur. Buragdaeklii şmeem tiav e daha sonrap aram ü­ badelesinid geeklişmeyalyen ıdır; byaeğnıim sıgzü ç,b iry andan üretima kımınaız çok izlerkebni,ry andand a,i çb ağımsızlığın­ dan,i lkibni ry etkoil arakka zanıspo nradadna haf azlgae liştir­ diğib ağımsızlıkdtoalna yız,a manıg elincüer etimy olunvae ko­ şullarıknaar şıt epkig österiErş.i to lmayani kig ücünk arşılıkh eylemidbiur: b iry andai ktisahdair ekeött, ey andai seo,l abildi­ ğincçeo kb ağımsızilçıikun ğ raşavne b irk erey erleştikstoennr a artıkke ndih areketiknaiz ananp olitgiükç v ardıArs.l mdai ktisa­ dih arekebta skıçnı kara,m a kendik urduğuv e kendi elbiay­le ğımsızlvıekr diğpio litik harekbeitrty eann,d ad evlegtü cünün, öbüry andad a bununlaa ynıa ndad oğanm uhalefethianr eketin­ deng eletne pkilekraet lanmazko rundadıErn.d üstrpii yasansaı­ sılt ers dönmüş şekliyle yapnisyıaysoardszaaa ,t env arolav.e.·rı birbirlerçiaytlıeş asnı nıflaarra sındaskaiv aşd a hükümetv e mu­ halefeatr asındaskaiv aştyaa nsıra,m a gene ters döşnemkülşi y­ ley ansır, doldaeyğsiıdlzo laylıdbıirrs, ı nıçfa tışmadseığ il, poli­ tiki lkelueğrm na girişilbmiirşs avaşg örünşüündedivre, asıl özündenö ylesiunzea klaşmışktiı nre olduğununy enideann la­ şılınaskıandaa rb inlerycıel g eçmiştir. Devlegtü cününi ktisagdeil işmkea rşısıntdeap kisüiç türlü olabilaiyrn:ıy önde ilerieyveeb oi zlaimra ng elişmheı zlanıgr�;­ lişme çizgisine karşıd ündyuarnaıbbniü lviürk,u lusalrınıdne v­ letg üçlerindbeun d urumdao lanlaernıi nde sonuynıdkaı lgıipt ­ meye mahkılmdurlary;a da iktisagdeil işmebyeil irçliiz gilerde kesipb aşkay ollarzao rlayabiBlui rd.u rum da,e nindes onunda, öncekii kid urumdanb irindeö nüşürA.m a açıkçgaö rülüyor ki ikincvie üçüncüd urumlardpao litgiükç iktisagdeil işmebyüi­ yük zararıaurğar atabiblüiyrü,k e nerji gveer eçy ığınlarbıon­ı şunah arcayabiJir. Sonrab ird e iktisakdaiy naklariısnt iyloal uylyao k edilme­ lerdiu rumuv ardıkri ,e skidebnü,t ünb iry ereyla da ulusailk ­ tisadgie lişm·ebu y oldany ıkılabiliyBourgdüun.l erdbeu durum, hiçd eğilbsüey üku luslaraırna sındtae,r ss onuçv eriyoyre:n ilen güç,u zunv adedei,k tisapdoil,i tviek manevib akımlardaçno,ğ u zamany eneng üçtedna haç okş eyk azanıyor. Hukuk içind e durum ayn.ı Profesyonaevlu katlayra ratan yenii şöblümü gereoklluir o lmazü,r etimv e ticaregteen ellikle 101 FriedrEincghe ls bağımloıl duğuh alde, ablua nladraa tepgköis termyee terliğini kendindgeö reny eniv e bağımsıbzi ra lan açılMıoydoerrn. bir devlethtuek uks adece genel iktisaudyim adkuv reu omnau y an­ sıtınakla yetinbmue dmuerluim,uk endii çindteu tarbliır ş ekilde yansıtmavleık endii çç elişlı:ileröitnüdreügn ö zç ıkarırcatsuı­na tarsıgzö rünmemelidBiurn.u b aşarmaikç iins ei,k tisakdoiş ulla­ rına slınsaa dıyka nsıtıghiştıg ibdoez ulmaktadBıirry. a sab irs ı.­ nıfe gemenliğiknaibna ,dü pedüzd,e ğişiklik gördmielmegie şt i­ rilioşliu ncbau durumb üsbütübne lirginle-şibyuo dra ,k endi başına«,a dalkeatv ramı»innıc itıneyyeet erN.a poleoYna sa'snıda bile1,7 92-9y6ı llarınddeavkrii mcbiu rjuvaziknaitnk ısmıazn tık! adalekta vrambıi rçobka kımlardbaonz ulmuştvue durduğus ü­ recep,r oeltaryanaırnt ang ücük arşısınzdaay lıfamasgıe rekirdi. Ama bu NapoleoYna sa'snııdnü nyanıhne ry erindhee rç eşiyta sa içibni rt emel olmasınad eeğnigledBliö ry.l ecgeö rülüykoir« hu­ kuk gelişmesi»bnüyiünk k ısmıs adecşeu nlardmaeny danag el­ mektediirl:k in, ikitliisşakdiil heurkiunk i ilkelere çdeovl­aysız rilmesinddeonğ anç elişkiolretraid akna ldırmavke uyumlbui r hukuks isetmi kurmak,s onrad a,d ahai leridiekkti isagdeil iş­ meninv e bgue lişmeidçee rilbmuilşu nayne niç elişkileetrkivine baskısıbyul hau kukis istemdaeç ılayne nig edikl(eşri mdsia dece medenih ukuktasnö ze diyorum). İktisaidlii şkilheurkiunk i ilkoellaerra yka nsımahsiıç ş üp­ hesiazy nız amandat ersidnöen müşb irş eydihra:r ekiey tapank i­ şib ununb ilincivnaer maksızbıöny le oljuürr;iü yesia priori � ilkelegröer ek ararv erdiğisnaim roysag erçektbeu ilkeler iktisaidlii şkilyearnisnı larıbdöıyrl;e chee rş eyb aşaşğaıd urur. Böylecaen iaşılmaodladnu ğug ibik aldığsıü recied eolojkiakv ­ ram dediğimbiuz t erdsö nüşünk,e ndis ırasınidkat,i satdeim ele tepkidbeu lunmasvıe onu bellsiı nırliaçri nddee ğiştirmdees,i benceo ldukça açıMkitrıarsy. a sasıntıenm el-ia ilenigne lişme­ sis ı.rasmdvaa nlana şamalaremş iotl duğkua bule dilirse- ikti­ sadib irt emeldiArm.a mirasb ırakakni şinİinng ilterem'udte­ki lakö zgürlüiğül eF ransa'dkaeksii snı mrlılığbıüntıünna yrıntıla­ rıyliak tisandeid enlebraeğ loıl duğunu söylaekmleayk a kıdne ğil­ dirA.m a heri kisdie i ktisdaütn yasıntdeap kilyeürziü ndeönn em­ lid eğişikliykalreart ırlçaürn,k üm ülkiyetbİönl ünmesientik i­ lerler. Ding ibif,e lsegfieb iç,o kd ahay ükseyk erleruela şaind eolo­ jial anlargıenlai ncbeu,n larıkna ynağtıa rihöncesuiznaneı vra,r ­ oluaş lbirlikotret ayçaı kmıvşe tarihç!a ğlarddaa sürmüşlerdir,