Taal Taal Handboek Stem–, Spraak– en Taalpathologie 7 Houten2014 (cid:2)2014BohnStafleuvanLoghum,onderdeelvanSpringerMedia Allerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd,opge- slagenineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormof openigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopiee¨nofopnamen,hetzijop enigeanderemanier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever. Voorzoverhetmakenvankopiee¨nuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel16b AuteurswetjohetBesluitvan20juni1974,Stb.351,zoalsgewijzigdbijhetBesluitvan23 augustus1985,Stb.471enartikel17Auteurswet,dientmendedaarvoorwettelijkver- schuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht(Postbus3060,2130KB Hoofddorp).Voorhetovernemenvan(een)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen, readersenanderecompilatiewerken(artikel16Auteurswet)dientmenzichtotdeuitgever tewenden. Samensteller(s)enuitgeverzijnzichvolledigbewustvanhuntaakeenbetrouwbare uitgaveteverzorgen.Nietteminkunnenzijgeenaansprakelijkheidaanvaardenvoor drukfoutenenandereonjuisthedendieeventueelindezeuitgavevoorkomen. ISBN9789036807852 BohnStafleuvanLoghum HetSpoor2 Postbus246 3990GAHouten www.bsl.nl Inhoud Auteurs 1 Taal:inleiding 3 Taal:systeemengebruik 7 Inleiding:Taal(gebruik)incognitiefperspectief 7 Hetproductieproces:vanintentienaaruitingsvorm 12 Hetinterpretatieproces:vanuitingsvormnaarbegrip 24 Literatuur 35 Aanbevolenliteratuur 37 Derelatietussendenkenentaaltijdensdevroege ontwikkeling 39 Inleiding 39 Mogelijkerelatiestussentaalencognitie 40 Naareenge¨ıntegreerdebenaderingvanderelatietussen taalencognitie 53 Literatuur 54 Primairetaalontwikkeling 57 Inleiding 57 Deontwikkelingvanhetlexicon 59 Deontwikkelingvandefonologie 68 Desyntactischeontwikkeling 79 Literatuur 90 Aanbevolenliteratuur 95 Taalontwikkeling:depragmatischeontwikkeling 97 Inleiding 97 Deverwervingvanconversationelevaardigheden 99 Coherentie 106 VI Taal Cohesie 107 Deontwikkelingvannarratievevaardigheden 109 Literatuur 112 Taalontwikkelingbijmeertaligekinderen 115 Inleiding 115 Hetbeginpuntvanmeertaligtaalaanbod:meerdan´e´en taalvanafdegeboorteofniet 116 Taalkeuzedoormeertaligekinderen 118 Taalontwikkelingvanmeertaligopgroeiendekinderen 119 Rolvanhettaalaanbod 124 Meertaligekindertaalverwerving:implicatiesvoorde logopedischepraktijk 125 Totbesluit 127 Literatuur 128 Aanbevolenliteratuur 130 Lezenenschrijven 131 Inleiding 131 Woorden 133 Woordherkenning 135 Modellen 139 Deontwikkelingvanlezenenspellen 149 Literatuur 154 Auteurs Prof. Dr.A.E. Baker InstituutAlgemeneTaalwetenschappen,UniversiteitvanAmsterdam Prof. Dr. R. Bastiaanse GroningenGraduateSchoolforBehavioral&CognitiveNeurosciences (bcn);RijksuniversiteitGroningen Dr.M.M.H.Bax CentreforLanguageandCognitionGroningen(clcg);Rijksuniversiteit Groningen Drs.C.J.K.Blankenstijn InstituutAlgemeneTaalwetenschappen,UniversiteitvanAmsterdam Dr.A.M.T.Bosman VakgroepOrthopedagogiek,KatholiekeUniversiteitNijmegen Prof. Dr.A.DeHouwer UniversiteitAntwerpenenFondsvoorWetenschappenlijkOnderzoek Vlaanderen,Antwerpen,Belgie¨ Dr.L.H. Elbers UniversiteitUtrecht Dr.P.A.T.M. Eling VakgroepVergelijkendeenFysiologischePsychologie,KatholiekeUniver- siteitNijmegen Dr.C.C.Levelt UniversiteitUtrecht Dr.M. Roelofs InstituutAlgemeneTaalwetenschappen,UniversiteitvanAmsterdam 2 Taal Prof. Dr. P.VanGeert AfdelingOntwikkelingspsychologie,RijksuniversiteitGroningen Dr.F.N.K.Wijnen UniversiteitUtrecht