Kingdom of Thailand ≠ EDICT OF GOVERNMENT ± In order to promote public education and public safety, equal justice for all, a better informed citizenry, the rule of law, world trade and world peace, this legal document is hereby made available on a noncommercial basis, as it is the right of all humans to know and speak the laws that govern them. TCPS 1082-2548 (2005) (Thai): HOARY BASIL SEEDS DRINK (OCIMUM BASILICUM LINN.F.VAR CITRUM BACK LABIATAE) มผช.๑๐๘๒/๒๕๔๘ มาตรฐานผลิตภัณฑชุมชน นา้ํ เมล็ดแมงลัก ๑. ขอบขาย ๑.๑ มาตรฐานผลิตภัณฑชุมชนนี้ครอบคลุมน้ําเมล็ดแมงลักพรอมดื่มที่มีเมล็ดแมงลักเปนสวนประกอบ หลัก ผานกรรมวิธีการใหความรอนกอนบรรจุในภาชนะบรรจุที่ไมใชกระปองโลหะ และตองเก็บรักษา โดยการแชเย็น ๒. บทนิยาม ความหมายของคําที่ใชในมาตรฐานผลิตภัณฑชุมชนนี้ มีดังตอไปนี้ ๒.๑ นา้ํ เมล็ดแมงลัก หมายถึง เครื่องดื่มที่ไดจากการนําเมล็ดแมงลักที่แหงและอยูในสภาพดีมาแยกสิ่งเจือปน ออก แชใ นนา้ํ เดือดหรือน้ําเย็นจนเมล็ดแมงลักพองตัว แลวเติมน้ําเชื่อมหรือตมในน้ําที่มีน้ําตาลผสมอยู อาจปรงุ แตง ส ี กลนิ่ รสดว ยสว นประกอบอนื่ เชน กรดซทิ รกิ นา้ํ ผกั นา้ํ ผลไม  นา้ํ ใบเตย นาํ ไปใหค วามรอ นที่ อณุ หภมู แิ ละระยะเวลาทเี่ หมาะสม บรรจใุ นภาชนะบรรจขุ ณะรอ น แลว ทาํ ใหเ ยน็ ทนั ที ๓. คุณลักษณะที่ตองการ ๓.๑ ลักษณะทั่วไป ตองเปนของเหลว มีเมล็ดแมงลักในสัดสวนที่เหมาะสม ๓.๒ สี ตองมีสีที่ดีตามธรรมชาติของน้ําเมล็ดแมงลัก ๓.๓ กลิ่นรส ตอ งมกี ลนิ่ รสทดี่ ตี ามธรรมชาตขิ องนา้ํ เมลด็ แมงลกั ปราศจากกลนิ่ รสอนื่ ทไี่ มพ งึ ประสงค  เชน กลนิ่ แอลกอฮอล รสขม เมื่อตรวจสอบโดยวิธีใหคะแนนตามขอ ๘.๑ แลว ตองไดคะแนนเฉลี่ยของแตละลักษณะจากผูตรวจสอบทุกคน ไมนอยกวา ๓ คะแนน และไมมีลักษณะใดได ๑ คะแนนจากผูตรวจสอบคนใดคนหนึ่ง ๓.๔ สิ่งแปลกปลอม ตองไมพบสิ่งแปลกปลอมที่ไมใชสวนประกอบที่ใช เชน เสนผม ดิน ทราย กรวด ชิ้นสวนหรือสิ่งปฏิกูล จากสัตว - ๑ - มผช.๑๐๘๒/๒๕๔๘ ๓.๕ วัตถุเจือปนอาหาร หามใชสีสังเคราะหและวัตถุกันเสียทุกชนิด ๓.๖ จุลินทรีย ๓.๖.๑ จํานวนจุลินทรียทั้งหมด ตองไมเกิน ๑ ๑๐๔ โคโลนีตอตัวอยาง ๑ ลูกบาศกเซนติเมตร × ๓.๖.๒ สตาฟโลค็อกคัส ออเรียส ตองไมพบในตัวอยาง ๑ ลูกบาศกเซนติเมตร ๓.๖.๓ เอสเชอริเชีย โคไล โดยวิธีเอ็มพีเอ็น ตองนอยกวา ๒.๒ ตอตัวอยาง ๑๐๐ ลูกบาศกเซนติเมตร ๓.๖.๔ ยีสตและรา ตองไมเกิน ๑๐๐ โคโลนีตอตัวอยาง ๑ ลูกบาศกเซนติเมตร ๔. สุขลักษณะ ๔.๑ สุขลักษณะในการทําน้ําเมล็ดแมงลัก ใหเปนไปตามคําแนะนําตามภาคผนวก ก. ๕. การบรรจุ ๕.๑ ใหบ รรจนุ า้ํ เมลด็ แมงลกั ในภาชนะบรรจทุ สี่ ะอาด ปด ไดส นทิ และสามารถปอ งกนั การปนเปอ นจากสงิ่ สกปรกภายนอกได ๕.๒ ปริมาตรสุทธิของน้ําเมล็ดแมงลักในแตละภาชนะบรรจุ ตองไมนอยกวาที่ระบุไวที่ฉลาก ๖. เครื่องหมายและฉลาก ๖.๑ ที่ภาชนะบรรจุน้ําเมล็ดแมงลักทุกหนวย อยางนอยตองมีเลข อักษร หรือเครื่องหมายแจงรายละเอียด ตอไปนี้ใหเห็นงาย ชัดเจน (๑) ชื่อเรียกผลิตภัณฑ เชน น้ําเมล็ดแมงลัก น้ําแมงลัก น้ําแมงลักรสสตรอเบอรี่ (๒) สวนประกอบที่สําคัญ (๓) ปริมาตรสุทธิ (๔) วัน เดือน ปที่ทํา และวัน เดือน ปที่หมดอายุ หรือขอความวา “ควรบริโภคกอน (วัน เดือน ป)” (๕) ขอแนะนําในการเก็บรักษา เชน ตองเก็บไวในตูเย็น (๖) ชื่อผูทําหรือสถานที่ทํา พรอมสถานที่ตั้ง หรือเครื่องหมายการคาที่จดทะเบียน ในกรณีที่ใชภาษาตางประเทศ ตองมีความหมายตรงกับภาษาไทยที่กําหนดไวขางตน - ๒ - มผช.๑๐๘๒/๒๕๔๘ ๗. การชักตัวอยางและเกณฑตัดสิน ๗.๑ รุน ในที่นี้ หมายถึง น้ําเมล็ดแมงลักที่มีสวนประกอบเดียวกัน ทําในระยะเวลาเดียวกัน ๗.๒ การชักตัวอยางและการยอมรับ ใหเปนไปตามแผนการชักตัวอยางที่กําหนดตอไปนี้ ๗.๒.๑ การชักตัวอยางและการยอมรับ สําหรับการทดสอบสิ่งแปลกปลอม การบรรจุ และเครื่องหมายและ ฉลาก ใหชักตัวอยางโดยวิธีสุมจากรุนเดียวกัน จํานวน ๓ หนวยภาชนะบรรจุ เมื่อตรวจสอบแลว ทุกตัวอยางตองเปนไปตามขอ ๓.๔ ขอ ๕. และขอ ๖. จึงจะถือวาน้ําเมล็ดแมงลักรุนนั้นเปนไปตาม เกณฑที่กําหนด ๗.๒.๒ การชักตัวอยางและการยอมรับ สําหรับการทดสอบลักษณะทั่วไป สี และกลิ่นรส ใหใชตัวอยางที่ ผานการทดสอบตามขอ ๗.๒.๑ แลว จํานวน ๓ หนวยภาชนะบรรจุ เมื่อตรวจสอบแลวทุกตัวอยาง ตองเปนไปตามขอ ๓.๑ ถึงขอ ๓.๓ จึงจะถือวาน้ําเมล็ดแมงลักรุนนั้นเปนไปตามเกณฑที่กําหนด ๗.๒.๓ การชักตัวอยางและการยอมรับ สําหรับการทดสอบวัตถุเจือปนอาหาร ใหชักตัวอยางโดยวิธีสุมจาก รุนเดียวกัน จํานวน ๓ หนวยภาชนะบรรจุ เพื่อทําเปนตัวอยางรวม โดยมีปริมาตรรวมไมนอยกวา ๒๐๐ ลูกบาศกเซนติเมตร กรณีตัวอยางไมพอใหชักตัวอยางเพิ่มโดยวิธีสุมจากรุนเดียวกันใหได ตัวอยางที่มีปริมาตรรวมตามที่กําหนด เมื่อตรวจสอบแลวตัวอยางตองเปนไปตามขอ ๓.๕ จึงจะ ถือวาน้ําเมล็ดแมงลักรุนนั้นเปนไปตามเกณฑที่กําหนด ๗.๒.๔ การชกั ตวั อยางและการยอมรับ สําหรับการทดสอบจุลินทรีย ใหชักตวั อยา งโดยวธิ สี มุ จากรนุ เดยี วกนั จํานวน ๓ หนวยภาชนะบรรจุ เพื่อทําเปนตัวอยางรวม โดยมีปริมาตรรวมไมนอยกวา ๒๐๐ ลูกบาศกเซนติเมตร กรณีตัวอยางไมพอใหชักตัวอยางเพิ่มโดยวิธีสุมจากรุนเดียวกันใหไดตัวอยาง ทมี่ ปี ริมาตรรวมตามที่กําหนด เมื่อตรวจสอบแลวตัวอยางตองเปนไปตามขอ ๓.๖ จึงจะถือวาน้ํา เมลด็ แมงลกั รุนนั้นเปนไปตามเกณฑที่กําหนด ๗.๓ เกณฑตัดสิน ตัวอยางน้ําเมล็ดแมงลักตองเปนไปตามขอ ๗.๒.๑ ขอ ๗.๒.๒ ขอ ๗.๒.๓ และขอ ๗.๒.๔ ทุกขอ จึงจะ ถือวาน้ําเมล็ดแมงลักรุนนั้นเปนไปตามมาตรฐานผลิตภัณฑชุมชนนี้ ๘. การทดสอบ ๘.๑ การทดสอบลักษณะทั่วไป สี และกลิ่นรส ๘.๑.๑ ใหแตงตั้งคณะผตู รวจสอบ ประกอบดวยผูที่มีความชํานาญในการตรวจสอบนา้ํ เมลด็ แมงลกั อยา ง นอ ย ๕ คน แตละคนจะแยกกันตรวจและใหคะแนนโดยอิสระ ๘.๑.๒ เทตัวอยางน้ําเมล็ดแมงลักลงในแกวใสโดยมีกระดาษสีขาวเปนฉากหลงั ตรวจสอบโดยการตรวจพนิ จิ และชมิ ๘.๑.๓ หลักเกณฑการใหคะแนน ใหเปนไปตามตารางที่ ๑ - ๓ - มผช.๑๐๘๒/๒๕๔๘ ตารางที่ ๑ หลักเกณฑการใหคะแนน (ขอ ๘.๑.๓) ระดับการตัดสิน (คะแนน) ลักษณะที่ตรวจสอบ เกณฑที่กําหนด ดีมาก ดี พอใช ตองปรับปรุง ลักษณะทั่วไป ตองเปนของเหลว มีเมล็ดแมงลัก ๔ ๓ ๒ ๑ ปนอยูในสัดสวนที่เมาะสม สี ตองมีสีที่ดีตามธรรมชาติของน้ํา ๔ ๓ ๒ ๑ เมล็ดแมงลัก กลิ่นรส ตองมีกลิ่นรสที่ดีตามธรรมชาติของ ๔ ๓ ๒ ๑ น้ําเมล็ดแมงลกั ปราศจากกลนิ่ รสอนื่ ที่ ไมพ งึ ประสงค  เชน กลนิ่ แอลกอฮอล รสขม ๘.๒ การทดสอบสิ่งแปลกปลอม ภาชนะบรรจุ และเครื่องหมายและฉลาก ใหตรวจพินิจ ๘.๓ การทดสอบวัตถุเจือปนอาหาร ใหใชวิธีทดสอบตาม AOAC หรือวิธีทดสอบอื่นที่เปนที่ยอมรับ ๘.๔ การทดสอบจุลินทรีย ใหใชวิธีทดสอบตาม AOAC หรือ BAM หรือวิธีทดสอบอื่นที่เปนที่ยอมรับ ๘.๕ การทดสอบปริมาตรสุทธิ ใหใชเครื่องวัดปริมาตรที่เหมาะสม - ๔ - มผช.๑๐๘๒/๒๕๔๘ ภาคผนวก ก. สุขลักษณะ (ขอ ๔.๑) ก.๑ สถานที่ตั้งและอาคารที่ทํา ก.๑.๑ สถานที่ตั้งตัวอาคารและที่ใกลเคียง อยูในที่ที่จะไมทําใหผลิตภัณฑที่ทําเกิดการปนเปอนไดงาย โดย ก.๑.๑.๑ สถานที่ตั้งตัวอาคารและบริเวณโดยรอบ สะอาด ไมมีน้ําขังแฉะและสกปรก ก.๑.๑.๒ อยูหางจากบริเวณหรือสถานที่ที่มีฝุน เขมา ควัน มากผิดปกติ ก.๑.๑.๓ ไมอยูใกลเคียงกับสถานที่นารังเกียจ เชน บริเวณเพาะเลี้ยงสัตว แหลงเก็บหรือกําจัดขยะ ก.๑.๒ อาคารที่ทํามีขนาดเหมาะสม มีการออกแบบและกอสรางในลักษณะที่งายแกการบํารุงรักษา การทํา ความสะอาด และสะดวกในการปฏิบัติงาน โดย ก.๑.๒.๑ พื้น ฝาผนัง และเพดานของอาคารที่ทํา กอสรางดวยวัสดุที่คงทน เรียบ ทําความสะอาด และ ซอมแซมใหอยูในสภาพที่ดีตลอดเวลา ก.๑.๒.๒ แยกบริเวณที่ทําออกเปนสัดสวน ไมอยูใกลหองสุขา ไมมีสิ่งของที่ไมใชแลวหรือไมเกี่ยวของกับ การทําอยูในบริเวณที่ทํา ก.๑.๒.๓ พื้นที่ปฏิบัติงานไมแออัด มีแสงสวางเพียงพอ และมีการระบายอากาศที่เหมาะสม ก.๒ เครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณในการทํา ก.๒.๑ ภาชนะหรืออุปกรณในการทําที่สัมผัสกับผลิตภัณฑ ทําจากวัสดุมีผิวเรียบ ไมเปนสนิม ลางทําความ สะอาดไดงาย ก.๒.๒ เครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณที่ใช สะอาด เหมาะสมกับการใชงาน ไมกอใหเกิดการปนเปอน ติดตั้งไดงาย มีปริมาณเพียงพอ รวมทั้งสามารถทําความสะอาดไดงายและทั่วถึง ก.๓ การควบคุมกระบวนการทํา ก.๓.๑ วัตถุดิบและสวนผสมในการทํา สะอาด มีคุณภาพดี มีการลางหรือทําความสะอาดกอนนําไปใช ก.๓.๒ การทํา การเก็บรักษา การขนยาย และการขนสง ใหมีการปองกันการปนเปอนและการเสื่อมเสียของ ผลิตภัณฑ ก.๔ การสุขาภิบาล การบํารุงรักษา และการทําความสะอาด ก.๔.๑ นา้ํ ทใี่ ชล า งทาํ ความสะอาดเครอื่ งมอื เครอื่ งจกั ร อปุ กรณ  และมอื ของผทู าํ เปน นา้ํ สะอาดและมปี รมิ าณ เพียงพอ ก.๔.๒ มีวิธีการปองกันและกําจัดสัตวนําเชื้อ แมลงและฝุนผง ไมใหเขาในบริเวณที่ทําตามความเหมาะสม ก.๔.๓ มกี ารกาํ จดั ขยะ สงิ่ สกปรก และนา้ํ ทงิ้ อยา งเหมาะสม เพอื่ ไมก อ ใหเ กดิ การปนเปอ นกลบั ลงสผู ลติ ภณั ฑ ก.๔.๔ สารเคมีที่ใชลางทําความสะอาด และใชกําจัดสัตวนําเชื้อและแมลง ใชในปริมาณที่เหมาะสม และ เก็บแยกจากบริเวณที่ทํา เพื่อไมใหปนเปอนลงสูผลิตภัณฑได ก.๕ บุคลากรและสุขลักษณะของผูทํา ผูทําทุกคน ตองรักษาความสะอาดสวนบุคคลใหดี เชน สวมเสื้อผาที่สะอาด มีผาคลุมผมเพื่อปองกัน ไมใหเสนผมหลนลงในผลิตภัณฑ ไมไวเลบ็ ยาว ลา งมอื ใหส ะอาดทกุ ครงั้ กอ นปฏบิ ตั งิ าน หลงั การใชห อ งสขุ า และเมื่อมือสกปรก - ๕ -