Kingdom of Thailand ≠ EDICT OF GOVERNMENT ± In order to promote public education and public safety, equal justice for all, a better informed citizenry, the rule of law, world trade and world peace, this legal document is hereby made available on a noncommercial basis, as it is the right of all humans to know and speak the laws that govern them. TCPS 1437-2552 (2009) (Thai): DRIED PENNYWORT LEAF DRINK (CENTELLA ASIATICA LINN.) ประกาศสํานักงานมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม เรื่อง กําหนดมาตรฐานผลิตภัณฑชุมชน ฉบับที่ ๑๔๙๑ (พ.ศ. ๒๕๕๒) ใบบัวบกแหงชงดื่ม มาตรฐานเลขที่ มผช.๑๔๓๗/๒๕๕๒ โดยที่เปนการสมควรกําหนดมาตรฐานผลิตภัณฑชุมชน ใบบัวบกแหงชงดื่ม มาตรฐานเลขที่ มผช.๑๔๓๗/๒๕๕๒ สํานักงานมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรมจึงประกาศกําหนดมาตรฐานผลิตภัณฑชุมชน ใบบวั บก แหงชงดื่ม มาตรฐานเลขที่ มผช.๑๔๓๗/๒๕๕๒ ไว ดังรายละเอียดทายประกาศฉบบั น ี้ ประกาศ ณ วนั ที่ ๑๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๕๒ รัตนาภรณ จึงสงวนสิทธ ิ์ เลขาธิการสํานกั งานมาตรฐานผลิตภัณฑอตุ สาหกรรม มผช.๑๔๓๗/๒๕๕๒ มาตรฐานผลิตภัณฑชุมชน ใบบัวบกแหงชงดื่ม ๑. ขอบขาย ๑.๑ มาตรฐานผลิตภัณฑชุมชนนี้ครอบคลุมใบบัวบกแหงชงดื่มที่มีใบของตนบัวบกเปนสวนประกอบหลัก อยูใน ลักษณะเปนชิ้นแหงและที่บดเปนผง อาจบรรจุในซองเยื่อกระดาษ บรรจุในภาชนะบรรจุ ใชสําหรับชงเปน เครื่องดื่ม ๒. บทนิยาม ความหมายของคําที่ใชในมาตรฐานผลิตภัณฑชุมชนน ี้ มีดังตอไปน ี้ ๒.๑ ใบบัวบกแหงชงดื่ม หมายถึง ผลิตภณั ฑท ี่ไดจากการนาํ ใบของตนบัวบกที่มีชื่อทางพฤกษศาสตร  Centella asiatica (L.) Urban. ซึ่งสดและอยูในสภาพดีมาทาํ ความสะอาด อาจหั่นใหเปนชิ้นตามขนาดที่ตองการ อาจลวกหรือคั่ว กอนทาํ ใหแหงโดยใชความรอนจากแสงอาทิตยหรือแหลงพลังงานอื่น อาจบดเปนผง อาจผสมสวนผสมอื่นจากธรรมชาติเพื่อแตงกลิ่นรส เชน กลีบกุหลาบ ดอกมะลิ ใบเตย ๓. คุณลักษณะที่ตองการ ๓.๑ ลักษณะทั่วไป ตองเปนชิ้นหรือเปนผง แหง ไมจับตัวเปน กอน การทดสอบใหทําโดยการตรวจพินิจ ๓.๒ สี ตองมีสีที่ดีตามธรรมชาติของใบบัวบกแหง ชงดื่มและสวนประกอบทใี่ ช ๓.๓ กลิ่น ตองมีกลิ่นที่ดีตามธรรมชาติของใบบัวบกแหงชงดื่มและสวนประกอบที่ใช ปราศจากกลิ่นอื่นที่ไมพึงประสงค เชน กลิ่นอับ ๓.๔ กลิ่นรส ของเหลวที่สกัดไดด วยน้ําเดอื ดตองมีกลิ่นรสที่ดีตามธรรมชาติของใบบัวบกแหงชงดื่มและสวนประกอบที่ใช ปราศจากกลิ่นรสอื่นที่ไมพึงประสงค เมื่อตรวจสอบโดยวิธีใหคะแนนตามขอ ๘.๑ แลว ตองไดคะแนนเฉลี่ยของแตละลักษณะจากผูตรวจสอบทุกคน ไมนอยกวา ๒ คะแนน และไมมีลักษณะใดได ๑ คะแนน จากผูตรวจสอบคนใดคนหนึ่ง - ๑ - มผช.๑๔๓๗/๒๕๕๒ ๓.๕ สิ่งแปลกปลอม ตองไมพบสิ่งแปลกปลอมทไี่ มใชสวนประกอบที่ใช  เชน เสนผม ดิน ทราย กรวด ชิ้นสวนหรือสิ่งปฏิกูล จากสัตว  การทดสอบใหทําโดยการตรวจพินิจ ๓.๖ การเจือสี ตองไมพบการเจือสีใดๆ การทดสอบใหปฏิบัตติ ามขอ ๘.๒ ๓.๗ ความชื้น ตองไมเกินรอยละ ๑๐ โดยน้ําหนัก การทดสอบใหปฏิบัตติ าม AOAC หรือวิธีทดสอบอื่นทเี่ ทียบเทา ๓.๘ จุลินทรีย ๓.๘.๑ จํานวนจุลินทรียทั้งหมด ตอ งไมเกิน ๑ ๑๐๔ โคโลนตี อตัวอยาง ๑ มิลลิลิตร × ๓.๘.๒ ซาลโมเนลลา ตองไมพบในตัวอยาง ๒๕ กรัม ๓.๘.๓ สตาฟโ ลค็อกคัส ออเรียส ตอ งไมพบในตวั อยาง ๐.๑ กรัม ๓.๘.๔ บาซิลลัส ซีเรียส ตองไมเกนิ ๑๐๐ โคโลนีตอตัวอยาง ๑ กรัม ๓.๘.๕ คลอสตริเดียม เพอรฟริงเจนส ตองไมเกิน ๑๐๐ โคโลนีตอตัวอยาง ๑ กรัม ๓.๘.๖ โคลิฟอรม โดยวิธีเอ็มพีเอ็น ตองนอยกวา ๒.๒ ตอตัวอยาง ๑๐๐ มิลลิลิตร ๓.๘.๗ เอสเชอริเชีย โคไล ตองไมพ บในตัวอยาง ๑๐๐ มิลลิลติ ร ๓.๘.๘ ยีสตและรา ตอ งไมพบในตวั อยาง ๑ มิลลิลิตร การทดสอบใหปฏิบัตติ าม AOAC หรือ BAM (U.S.FDA) หรือวิธที ดสอบอื่นที่เทียบเทา ๔. สุขลักษณะ ๔.๑ สุขลักษณะในการทําใบบัวบกแหงชงดื่ม สถานประกอบการตองไดรับอนุญาตจากกระทรวงสาธารณสุข และ ใหเปนไปตามภาคผนวก ก. ๕. การบรรจุ ๕.๑ ใหบรรจุใบบัวบกแหงชงดื่มในภาชนะบรรจุที่สะอาด ปดไดสนิท และสามารถปองกันการปนเปอนจาก สิ่งสกปรกภายนอกได  การทดสอบใหทําโดยการตรวจพินิจ ๕.๒ น้ําหนักสุทธิใบบัวบกแหงชงดื่มในแตละภาชนะบรรจุ ตองไมนอยกวาที่ระบุไวที่ฉลาก การทดสอบใหใชเครื่องชั่งที่เหมาะสม - ๒ - มผช.๑๔๓๗/๒๕๕๒ ๖. เครื่องหมายและฉลาก ๖.๑ ที่ภาชนะบรรจุใบบัวบกแหงชงดื่มทุกหนวย อยางนอยตองมีเลข อักษร หรือเครื่องหมายแจงรายละเอียด ตอไปนี้ใหเห็นไดงาย ชัดเจน (๑) ชื่อเรียกผลิตภณั ฑ เชน ใบบวั บกแหงชงดื่ม ใบบัวบกแหง (๒) สวนประกอบที่สําคัญ เปนรอ ยละของน้ําหนักโดยประมาณและเรียงจากมากไปนอย (๓) น้ําหนักสุทธิ เปนมิลลิกรัมหรือกรัม (๔) วัน เดือน ปที่ทํา และวัน เดือน ปที่หมดอายุ หรือขอความวา “ควรบริโภคกอน (วัน เดือน ป)” (๕) ขอแนะนาํ ในการเก็บรักษา เชน ควรเก็บในที่แหง (๖) ชื่อผูทําหรือสถานที่ทํา พรอมสถานที่ตั้ง หรือเครื่องหมายการคาทจี่ ดทะเบียน ในกรณีที่ใชภาษาตา งประเทศ ตองมีความหมายตรงกับภาษาไทยทกี่ ําหนดไวขางตน ๗. การชักตัวอยางและเกณฑตัดสิน ๗.๑ รุน ในที่นี้ หมายถึง ใบบัวบกแหงชงดื่มที่มีสวนประกอบเดียวกัน ทําในระยะเวลาเดียวกัน ๗.๒ การชักตัวอยางและการยอมรับ ใหเปนไปตามแผนการชักตัวอยางที่กําหนดตอไปนี้ ๗.๒.๑ การชักตัวอยางและการยอมรับ สําหรับการทดสอบการบรรจุและเครื่องหมายและฉลาก ใหช กั ตวั อยา ง โดยวิธีสุมจากรุนเดียวกัน จํานวน ๓ หนวยภาชนะบรรจุ เมื่อตรวจสอบแลวทุกตัวอยางตองเปนไป ตามขอ ๕. และขอ ๖. ทุกรายการ จึงจะถือวาใบบัวบกแหงชงดื่มรุนนั้นเปนไปตามเกณฑที่กําหนด ๗.๒.๒ การชักตัวอยางและการยอมรับ สําหรับการทดสอบลักษณะทั่วไป สี กลิ่น กลิ่นรส และสิ่งแปลกปลอม ใหใชตัวอยางที่ผานการทดสอบตามขอ ๗.๒.๑ แลว จํานวน ๓ หนวยภาชนะบรรจุ เมื่อตรวจสอบแลว ทุกตัวอยางตองเปนไปตามขอ ๓.๑ ถึงขอ ๓.๕ ทุกรายการ จึงจะถือวาใบบัวบกแหงชงดื่มรุนนั้น เปนไปตามเกณฑที่กําหนด ๗.๒.๓ การชักตัวอยางและการยอมรับ สําหรับการทดสอบการเจือสีและความชื้น ใหชักตัวอยางโดยวิธี สุมจากรุนเดียวกัน จํานวน ๓ หนวยภาชนะบรรจุ เพื่อทําเปนตัวอยางรวม โดยมีปริมาตร รวมไมนอยกวา ๑๐๐ กรัม กรณีตัวอยางไมพอใหชักตัวอยางเพิ่มโดยวิธีสุมจากรุนเดียวกันใหได ตัวอยางที่มีน้ําหนักรวมตามที่กําหนด เมื่อตรวจสอบแลวตัวอยางตองเปนไปตามขอ ๓.๖ และขอ ๓.๗ ทุกรายการ จึงจะถือวาใบบัวบกแหงชงดื่มรุนนั้นเปนไปตามเกณฑที่กําหนด ๗.๒.๔ การชักตัวอยางและการยอมรับ สําหรับการทดสอบจุลินทรีย ใหชักตัวอยางโดยวิธีสุมจากรุนเดียวกัน จํานวน ๓ หนวยภาชนะบรรจุ เพื่อทําเปนตัวอยางรวม โดยมีน้ําหนักรวมไมนอยกวา ๑๐๐ กรัม กรณีตัวอยางไมพอใหชักตัวอยางเพิ่มโดยวิธีสุมจากรุนเดียวกันใหไดตัวอยางที่มีน้ําหนักรวมตามที่ กําหนด เมื่อตรวจสอบแลวตัวอยางตองเปนไปตามขอ ๓.๘ จึงจะถือวาใบบัวบกแหงชงดื่มรุนนั้น เปนไปตามเกณฑที่กําหนด ๗.๓ เกณฑตัดสิน ตัวอยางใบบัวบกแหงชงดื่มตองเปนไปตามขอ ๗.๒.๑ ขอ ๗.๒.๒ ขอ ๗.๒.๓ และขอ ๗.๒.๔ ทุกขอ จึง จะถือวาใบบัวบกแหงชงดื่มรุนนั้นเปนไปตามมาตรฐานผลิตภัณฑชุมชนนี้ - ๓ - มผช.๑๔๓๗/๒๕๕๒ ๘. การทดสอบ ๘.๑ การทดสอบส ี กลิ่น และกลนิ่ รส ๘.๑.๑ ใหแตงตั้งคณะผูตรวจสอบ ประกอบดวยผูที่มีความชํานาญในการตรวจสอบใบบัวบกแหงชงดื่ม ๕ คน แตละคนจะแยกกันตรวจและใหคะแนนโดยอิสระ ๘.๑.๒ เทตัวอยางใบบัวบกแหงชงดื่มลงในจานกระเบื้องสีขาว ตรวจสอบสีและกลิ่นโดยการตรวจพินิจและดม ๘.๑.๓ เทตัวอยางใบบัวบกแหงชงดื่มลงในภาชนะที่เหมาะสม เติมน้ําเดือดตามปริมาณที่ระบุไวที่ฉลาก ปดฝา ทิ้งไว ๖ นาที ตรวจสอบกลิ่นรสทันทีโดยการชิม ๘.๑.๔ หลักเกณฑการใหคะแนน ใหเปนไปตามตารางท ี่ ๑ ตารางที่ ๑ หลักเกณฑก ารใหคะแนนในการทดสอบส ี กลิ่น และกลิ่นรส (ขอ ๘.๑.๔) ลักษณะที่ตรวจสอบ ระดับการตดั สิน คะแนนที่ไดรบั สี สีดีตามธรรมชาติของใบบวั บกแหงชงดมื่ และสวนประกอบที่ใช  ๓ สีพอใชใกลเคยี งกับสีตามธรรมชาติของใบบัวบกแหงชงดื่มและ ๒ สวนประกอบที่ใช สีผิดปกติหรือมีการเปลี่ยนสี ๑ กลิ่น กลิ่นดตี ามธรรมชาติของใบบัวบกแหงชงดื่มและสวนประกอบที่ใช  ๓ กลิ่นพอใชใกลเคียงกับกลิ่นตามธรรมชาติของใบบัวบกแหงชงดื่มและ ๒ สวนประกอบที่ใช กลิ่นผิดปกติหรือมีกลิ่นอื่นที่ไมพึงประสงค เชน กลิ่นอับ ๑ กลิ่นรส กลิ่นรสของใบบัวบกแหงชงดื่มและสวนประกอบที่ใชเขมขนด ี ๓ กลิ่นรสของใบบัวบกแหงชงดื่มและสวนประกอบที่ใชนอ ย ๒ กลิ่นรสผิดปกติหรือมีกลิ่นรสอื่นที่ไมพึงประสงค ๑ ๘.๒ การทดสอบการเจือสี เทใบบัวบกแหงชงดื่มประมาณ ๐.๕ กรัม ถึง ๑ กรัม ลงบนกระดาษกรอง พับกระดาษกรองเขาหากันแลวขยี้ เทตัวอยางใบบัวบกแหงชงดื่มออกจากกระดาษกรองใหหมด พนน้ําลงบนกระดาษกรองพอเปยก ตองไม มีสีเกิดขึ้นเห็นไดชัดเจน ยกเวนสีตามธรรมชาติของใบบัวบกแหงชงดื่มและสวนประกอบที่ใชบนกระดาษ กรองนั้น - ๔ - มผช.๑๔๓๗/๒๕๕๒ ภาคผนวก ก. สุขลักษณะ (ขอ ๔.๑) ก.๑ สถานที่ตั้งและอาคารที่ทํา ก.๑.๑ สถานที่ตั้งตัวอาคารและที่ใกลเคียงอยูในที่ที่จะไมทําใหผลิตภัณฑที่ทําเกิดการปนเปอนไดงาย โดย ก.๑.๑.๑ สถานที่ตั้งตัวอาคารและบริเวณโดยรอบสะอาด ไมมีน้ําขังแฉะและสกปรก ก.๑.๑.๒ อยูหางจากบริเวณหรือสถานที่ที่มีฝุน เขมา ควัน มากผิดปกติ ก.๑.๑.๓ ไมอยูใกลเคียงกับสถานที่นารังเกียจ เชน บริเวณเพาะเลี้ยงสัตว แหลงเก็บหรือกําจัดขยะ ก.๑.๒ อาคารที่ทํามีขนาดเหมาะสม มีการออกแบบและกอสรางในลักษณะที่งายแกการบํารุงรักษา การทํา ความสะอาด และสะดวกในการปฏิบัติงาน โดย ก.๑.๒.๑ พื้น ฝาผนัง และเพดานของอาคารที่ทํา กอสรางดวยวัสดุที่คงทน เรียบ ทําความสะอาด และ ซอมแซมใหอยูในสภาพที่ดีตลอดเวลา ก.๑.๒.๒ แยกบริเวณที่ทําออกเปนสัดสวน ไมอยูใกลหองสุขา ไมมีสิ่งของที่ไมใชแลวหรือไมเกี่ยวของกับ การทําอยูในบริเวณที่ทํา ก.๑.๒.๓ พื้นที่ปฏิบัติงานไมแออัด มีแสงสวางเพียงพอ และมีการระบายอากาศที่เหมาะสม ก.๒ เครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณในการทํา ก.๒.๑ ภาชนะหรืออุปกรณในการทําที่สัมผัสกับผลิตภัณฑทําจากวัสดุมีผิวเรียบ ไมเปนสนิม ลางทําความ สะอาดไดงาย ก.๒.๒ เครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณที่ใช สะอาด เหมาะสมกับการใชงาน ไมกอใหเกิดการปนเปอน ติดตั้งไดงาย มีปริมาณเพียงพอ รวมทั้งสามารถทําความสะอาดไดงายและทั่วถึง ก.๓ การควบคุมกระบวนการทํา ก.๓.๑ วัตถุดิบและสวนผสมในการทําสะอาด มีคุณภาพดี มีการลางหรือทําความสะอาดกอนนําไปใช ก.๓.๒ การทํา การเก็บรักษา การขนยาย และการขนสงมีการปองกันการปนเปอนและการเสื่อมเสียของ ผลิตภัณฑ ก.๔ การสุขาภิบาล การบํารุงรักษา และการทําความสะอาด ก.๔.๑ น้ําที่ใชลางทําความสะอาดเครื่องมือ เครื่องจักร อุปกรณ และมือของผูทํา เปนน้ําสะอาดและมีปริมาณ เพียงพอ ก.๔.๒ มีวิธีการปองกันและกําจัดสัตวนําเชื้อ แมลง และฝุนผง ไมใหเขาในบริเวณที่ทําตามความเหมาะสม ก.๔.๓ มีการกําจัดขยะ สิ่งสกปรก และน้ําทิ้ง อยางเหมาะสม เพื่อไมกอใหเกิดการปนเปอนกลับลงสูผลิตภัณฑ ก.๔.๔ สารเคมีที่ใชลางทําความสะอาดและใชกําจัดสัตวนําเชื้อและแมลง ใชในปริมาณที่เหมาะสม และ เก็บแยกจากบริเวณที่ทํา เพื่อไมใหปนเปอนลงสูผลิตภัณฑได ก.๕ บุคลากรและสุขลักษณะของผูทํา ผูทําทุกคนตองรักษาความสะอาดสวนบคุ คลใหด ี เชน สวมเสื้อผาที่สะอาด มีผาคลมุ ผมเพื่อปองกันไมให เสนผมหลนลงในผลิตภัณฑ ไมไวเล็บยาว ลางมือใหสะอาดทุกครั้งกอนปฏิบัติงาน หลังการใชหองสุขาและ เมื่อมือสกปรก - ๕ -